Sanata başka bakmak; İngiltere Sineması üzerine listeler ve bilgiler

Sanata başka bakmak; İngiltere Sineması üzerine listeler ve bilgiler

Sinemanın teknolojik ilerlemesine dönük atılımların da neredeyse hepsi İngiltere’de gerçekleşmiştir. Bu açıdan ilk sesli film çalışmalarından renkli filme değin birçok teknolojinin çıkış noktası burasıdır.

İngiliz Sineması’nı, aynı dili kullanmasına karşın Hollywood’tan çok farklıdır diyebiliriz. İngiliz sineması, Avrupa'nın diğer ülkelerindeki örnekler göz önüne alındığında, oldukça ilginç bir nitelikler taşımaktadır. 

Listeye ve yazıya eklemeler yapmak isteyenler; eyupkaanyoksu@gmail.com adresine mail atabilir veya https://www.instagram.com/eyupkaanyoksu sosyal medya üzerinden mesaj atabilir.

20. yüzyıl döneminde, Manş kıyısındaki Brighton Kenti’nden iki fotoğrafçının çalışmaları İngiliz sinemasının başlangıcı sayılır. Fransa’da Lumiere Kardeşlerin yanında hareketli fotoğraf tekniği üstüne ilk bilgileri edinen James Jilliamson (1855-1933). Brighton’a döndüğünde dış çekim denemelerine girişti. Williamson ve ona katılan arkadaşı George Albert Smith (1864-1959), doğayı, sokakları, insanları görüntülemeye koyuldular. Sonradan Brighton Okulu adı verilen bu akım, belge ve haber filmciliğinin de başlangıcını oluşturdu. Uzun yıllar sonra sesli film başlarken, John Grierson adında bir toplumbilimci, 1929’da Kuzey Denizi’nde çektiği 40 dakikalık Defters (Balıkçılar) belgesiyle büyük bir atılım yaptı. İki sinema ustası ABD’li Robert Flaherty ve Brezilyalı Alberto Cavalcanti’yi Büyük Britanya’ ya çağırdı. Çeşitli kaynaklardan sağlanan sınırlı paralarla küçük bütçeli ancak estetik ve sanat düzeyleri yüksek filmler ortaya çıktı.

Eski aktör Richard Attenborough’un üstün yapımı Gandhi (1981), içerdiği sanatsal değerler ve Ben Kingsley’in olağanüstü oyunuyla ilgi topladı. En geç kuşak İngiliz yönetmenleri ise güçlü bir birikimi iyi kullanarak yola çıktılar. Hugh Hudson, 1924 Olimpiyatları’nı Charitos of Fire’da (Ateş Arabaları) 1980 Tarzan söylencesinin gerçeklerini de Greystoke’da (1983) incelikle anlattı. Michael Radford, ilk filmi Another Time Another Place (Bir Başka Zaman Bir Başka Yer) 1983 ile dikkati çektikten sonra, George Orwell’in Bindokuzyüz Seksendört ünü (1984) sinemaya aktardı. Local-Hero (Yöresel Kahraman) 1983 (yönetmen Edward Bennett) ve 1985 Berlin Film Şenliği’nde büyük ödülü paylaşan, İngiliz taşrasının yergisi Wetherby (yönetmen David Hare), İngiliz sinemasına son yıllarda saygınlık kazandıran filmler oldu.

İngiliz Sineması’nda yaşlarının gençliğine rağmen şimdiden ustalık sıfatını haketmiş bulunan üç isim özellikle öne çıkıyor : Michael Winterbottom, Gillies MacKinnon ve Mike Figgis. Bu yönetmenlerin filmlerinin ortak paydası ise hemen hepsinin zorlu gönül ilişkileri ve tutkulu yatak öykülerinde odaklanması. Arka arkaya yaptığı filmlerle son dönem İngiliz sinemasına damgasını vuran Michael Winterbottom’un son filmi “With or Without You / Seninle ya da Sensiz”, Belfast dekorunda çok güzel bir oyunculukla desteklenen küçük bütçeli bir romantik komedi. Winterbottom; Avrupa sinemasına özgü duyarlılıkları, iki erkek ve bir kadından oluşan bir aşk üçgeni çerçevesinde özellikle de Truffaut’nun ölümsüz başyapıtı “Jules ve Jim”e tatlı göndermeler yaparak beyazperdeye aktarıyor.

Özgür Sinema" İngiliz Sinema Enstitüsü'nün Deney Komitesi'nce desteklenen, genç yönetmenler tarafından başlatılan bir hareket olarak 1955 yılında ortaya çıkmıştır. Genç sinemacıların maddi engellerle karşılaşmaksızın serbestçe film çevirmelerini sağlamak amacını güden bu hareket, tanınmış İngiliz eleştirmeni Lindsay Anderson'ın önderliğinde yola çıkmıştır. Burada maddi engellerle kastedilen çok büyük bütçelerle çevrilmiş filmlerin İngiliz sinemasına gölge düşürmüş olmasıdır. J. Arthur Rank'ın Hollywood'la rekabete girişmeye kalkışması, geniş bütçeli filmlere el atması yanlış bir adım olmuştur. Rank, büyük Amerikan yapımevlerine bağlanmak zorunda kalmış; en iyi yönetmenlerden başlıcaları Amerikan ortaklıkları tarafından tutulmuş; televizyon, İngiliz sinemasındaki bunalımı arttırmıştır. Bağımsız yapımcılar, finanse edecek öz kaynakları olmadığından yatırım kaynaklarını kendi dışlarından sağlamaya çalışmakta bazen de başarılı olamamışlardır. Bu dış kaynaklardan birisi Amerikan şirketlerinin İngiltere'deki dağıtım şubeleridir. İngiltere'deki mali kuruluşlar, genellikle film yapımcılarına karışmamayı yeğlemişlerdir. Milyonlarca dolarlık büyük bütçeli filmler kapalı gişe oynarken bağımsızların ürettiği filmler, seyirciyi televizyon karşısından çekememiştir. Dolayısıyla televizyonun olumsuz etkisiyle kapanan sinema salonlarının büyük çoğunluğu, bağımsız yapımcıların filmlerini gösterenler olmuştur. Bunun sonucu da "Özgür Sinema"nın bir ara getirdiği canlılığa rağmen İngiliz sinemasının sanat açısından can çekişir duruma gelmesidir.1955-1960 yılları arasında varlık gösteren İngiliz "Özgür Sinema"sı filmlerinin bazılarının vurguları, John Grierson tarafından 1929'da çevrilmiş Drifters (Balıkçı Tekneleri) gibi belge filmleri anımsatmaktadır. Özgür Sinema 1959'da "Tutum, stil demektir; stilse tutum" manifestosunu savunan bir akımdır. Bu akım, şiirsel gerçekliği ile sanatsal sinemanın gelişimine katkıda bulunmuş olsa da uzun süreli sponsor bulamadığından bir grup arkadaşın film yapımcılığından öteye gidememiştir.

• Özgür Sinema Yönetmenleri ve Önemli Filmleri

Lindsay Anderson
Düşler Ülkesi – 1954
Jack Clayton
Room at the Top – 1959
Lorenza Mazzetzi
Together – 1956
Krel Reisz
Saturday Night and Sunday Morning – 1960
We’re the Lambeth Boys – 1957
Tony Richardson
Momma Don’t Allow – 1956
Look Back in Anger – 1958
The Entertainer – 1960

• İngiltere’de Nerede Sinema Eğitimi Alabilirsiniz?

İngiltere'deki en iyi Film Çalışmaları kursları hakkında daha fazla bilgi edinmek için, Guardian University Guide 2019'daki ilk on medya ve film üniversitesiyle ilgili ayrıntıları aşağıda bulabilir. Ayrıca aşağıdaki okulları da internetten inceleyebilirsiniz. Türkiye'den İngiltere'ye film okuluna gitmek imkansız değil. Şartlar zor olsa da denemenizi tavsiye ederim.

1. Queen Mary, University of London 

1. University of Warwick 

1. University of Exeter 

1. Loughborough University 

1. University of Southampton 

1. University of Leeds 

1. Cardiff University 

1. University of Stirling 

1. Lancaster University 

1. University of Kent 

• İngiltere Yapımı Tarihi Sinema Filmleri

The Interesting Narrative of Olaudah Equiano
Gladyatör
Hunger House
Joanna Vassa
Arabistanlı Lawrence
Çağrı
Fil Adam
Hotel Rwanda
Kış Aslanı
Gandhi
Burma VJ: Reporter i et lukket land
Zoraki Kral
Ölüm Tarlaları
One Day in September
Monte Cristo Kontu
Son İmparator
Ateşkes
The Boy in the Striped Pyjamas
Deep Water
The Tramp and the Dictator

•